Marxist
Uit betrouwbare bron hoorde ik laatste dat ik ergens, in zeer marginaal drukwerk, werd uitgescholden voor ‘marxist’. Het marginale periodiek gaat niet over socialisme, Karl Marx en dergelijke zaken, maar blijkbaar is ‘marxist’ een mooi scheldwoord voor iemand die ooit promoveerde op Marx. Want inderdaad, lang geleden intussen, was ik een Marx-specialist, al was het dan niet als kenner van het werk van Karl Marx (daar zou ik het eerst goed voor moeten lezen), maar wel van, bijvoorbeeld, zijn archief en zijn handschrift, want ik werkte in de vorige eeuw op het IISG in Amsterdam, waar ze zijn archief beheren. Vanwege mijn kennis van archief en wat dies meer zij kreeg ik ook belangstelling voor de Nederlandse verwanten van Marx, want daar had hij er nogal wat van. Daar promoveerde ik ooit op, eind vorige eeuw. Ik zou mijn proefschrift nog eens moeten lezen om te kijken wat ik toen allemaal wist, maar omdat ik het opschreef kunnen ook anderen iets met mijn kennis van toen. Ik heb geen idee hoe vaak mensen nu nog iets aan mijn proefschrift hebben, want ik hoor er zelden iets over, en ik ga er ook niet elke week naar op zoek.
Maar ik kwam dus toch een verwijzing
naar mezelf tegen in verband met Marx, en die verwijzing was naar het Japanse
lemma over Marx op Wikipedia. Toen ik dat lemma zag, vroeg ik me af of ik nog
wist hoeveel voetnoten mijn proefschrift had. Ik gokte: een stuk of 400, en
toen ik het nakeek bleken het er 400 precies te zijn, op 444 pagina’s. De
annotaties bij de ruim 60 documenten die als bijlage bij het proefschrift
zitten tel ik even niet mee. Als ik ze zou meetellen, zou het aantal nog niet
in de buurt komen van het aantal voetnoten bij het Japanse Marx-lemma, want dat
zijn er, vandaag dan, 667. Ter vergelijking: in het Nederlands heeft Marx 30
voetnoten nodig, in het Duits 191, in het Engels 296, in het Limburgs 1, bij
elkaar nog steeds minder dan het Japans.
Japanners, zou je kunnen concluderen,
willen het graag precies hebben, maar dat valt tegen. Ik kan niet veel van dat
lemma lezen, maar omdat ze de straat in Trier waar Marx werd geboren in
Latijnse letters schrijven, kan ik zien dat ze daarin een fout maken. Ik weet
waar die fout eerder werd gemaakt, maar daarmee zal ik u niet lastig vallen. In
noot 27 bij het lemma staat ook iets leesbaars: mijn naam namelijk, met
daarachter ‘S. 220-221’. Dat ‘S.’ staat voor ‘Seite’, een Duitse pagina dus. De
gemiddelde Japanse lezer moet hier raden waar dat op slaat, want mijn
proefschrift, want daar slaat het op, wordt nergens in het lemma vermeld. De
passage in het lemma waar de voetnoot bij hoort gaat, zo vertelt Google
Translate mij, over twee opdrachten van Marx in exemplaren van Das Capital
(zo stond het nog in de eerste druk van dat boek) aan zijn neef August en zijn
nichtje Nanette, allebei Philips van achteren. De publicatie van de opdracht
aan Nanette in mijn boek was een wereldprimeur. Echt waar.
De voetnoot vóór de mijne in het Japanse
Marx-lemma heeft ook paginacijfers, maar dan met de titel van het boek waar ze
bij horen, namelijk Karl und Heinrich Marx
und ihre Geschwister van Manfred Schöncke. Nu wil het
geval dat ik dat boek ooit gerecenseerd heb, in een Duits vaktijdschrift voor
de Marx- en Engels-wetenschap, maar ook in NRC Handelsblad. De
samensteller van het boek, dat net als mijne dus over de familie Marx gaat, had
me persoonlijk gevraagd de vrucht van zijn arbeid te recenseren, maar op grond
van het typoscript dat hij me had toegestuurd had ik hem geantwoord dat mijn
recensie niet positief zou uitvallen. En dat deed het dus ook niet. Mijn
recensies waren impliciete waarschuwingen om dat boek van die Schöncke dan maar
niet serieus te nemen, maar dat heeft dus niet geholpen. Met het gevolg dat je
dan min of meer in één adem genoemd wordt met zo’n prutser. Hier staan mijn recensies:
