Kito Lorenc

Onlangs, op 24 september 2017, overleed de Duitse schrijver Kito Lorenc, 79 jaar oud. Wie de indruk heeft dat Kito Lorenc geen Duitse naam is, heeft in zoverre gelijk dat Lorenc niet alleen een Duitse schrijver was maar ook een Sorbische. De Sorben zijn een Slavische minderheid in het oostelijke deel van Duitsland, tot 1990 gelegen op het grondgebied van de Duitse Democratische Republiek. In 1988 schreef ik voor een aflevering van het tijdschrift Yang dat aan de ‘Actuele DDR-literatuur’ gewijd was het artikel ‘Een eiland in de Duitse zee. De Sorben, hun literatuur en Kito Lorenc’. Ik had toen de indruk dat ik een van de eersten was die in het Nederlandse taalgebied over de Sorben schreef, maar dat betwijfel ik nu. En toch was het een aardig en informatief artikel, dat ik hier niet hoef te herdrukken want het internet geeft genoeg en meer en actuele informatie voor wie het wil weten.

In DDR-tijden hadden de Sorben, hun taal en hun cultuur een gekoesterde status, wat niet verhinderde dat het aantal Sorbischsprekenden toen ook al hard achteruit ging. In het gebied waar de Sorben woonden was het Sorbisch een vak op school, en er werd ook literatuur in het Sorbisch geschreven en gepubliceerd. De belangrijkste vertegenwoordiger was, toen ik mijn artikel schreef, Kito Lorenc, een kleine, ronde man met baard die stotterde – totdat hij het podium beklom en zijn gedichten voordroeg. Hij schreef in het Sorbisch en het Duits. Voor Yang vertaalde ik twee van zijn Duitse gedichten. Het tweede was er een voor kinderen, maar het was en is, zoals elk goed gedicht voor kinderen, ook goed pruimbaar voor volwassenen. En het was een uitdaging voor de vertaler, van dien aard dat ik nu, na bijna dertig jaar, het een en ander veranderd heb om me niet helemaal te generen:

Het labyrint

Het is verdraaid toch wat! Eer je in zo’n labyrint

die ene weg naar buiten toe ten slotte vindt

stoot je je oor en neus en dwaalt en krijgt de schurft.

Je durft er niet in, en als je ’t eindelijk durft

is daar opeens weer het begin. Is er een uitweg daar?

Wat fout was eerst is aan ’t andere einde waar!

’t Is even duidelijk, en dan toch weer verbruid.

Maar heb je ’t allemaal door – dan ben er weer uit.

Het originele gedicht staat in de bundel Die Rasselbande im Schlamassellande. Gedichte für Robert und Jacob und andere Kindsköpfe. Berlijn[-DDR], 1985 (3^e druk), p. 26.

Het artikel: Jan Gielkens, ‘Een eiland in de Duitse zee. De Sorben, hun literatuur en Kito Lorenc’, in: Yang, 24 (1988), afl. 2, pp. 122-126, de vertalingen staan op p. 127-129.