Marx (18)

In de VPRO-gids van deze aflopende week komt Karl Marx een paar keer voor. Het is morgen, 5 mei, immers tweehonderd jaar geleden dat hij werd geboren, en dat wordt herdacht. Een van de berichten in de gids formuleert dat zo: ‘In 2018 zou Karl Marx tweehonderd jaar zijn geworden.’ Als hij niet in 1883, 135 jaar geleden, veel te jong overleden was, moet de maker van deze zin gedacht hebben. Meneer Ötzi uit het bericht eronder zou dus dit jaar wellicht 3500 oud zijn geworden – als hij niet een collega met een boog en een pijl was tegengekomen. Het is natuurlijk wel zo dat Marx voor sommigen nog altijd leeft, al is het dan niet in het geheim en onder een andere naam in Paraguay of Argentinië.

Marx zit in de hoofden van de publieke opinie als een oude man. Dat blijkt ook uit de nagespeelde documentaire die de Duitse televisie uitzond: Marx wordt daarin gespeeld door Mario Adorf, en die is 87. Terwijl Marx nog maar 64 was toen hij overleed. Eigenlijk zou het beter moet uitkomen als hij als eeuwig jong wordt geportretteerd – want als je 64 bent, kan ik me herinneren, ben je nog piepjong. De grimeur heeft bij het aanpassen van Adorf een foto van Marx uit 1882 bij de hand gehad. Dan is hij al ziek en nog maar 63, maar hij oogt stukken jonger en frisser dan de Marx uit de film (die ik niet gezien heb: geen zin in).

Nog zo’n idee van Marx en zijn werk staat elders in de VPRO-gids: daar wordt Das Kapital een ‘boekenplankvuller’ genoemd. Nu telt de uitgave van Das Kapital die de meeste Nederlanders wel kennen, de Nederlandse vertaling namelijk, die zij zelf, hun ouders of hun grootouders ooit kochten onder het devies: dat boek moet ik toch een keer lezen, zo’n 600 bladzijden, en die zijn met zijn allen 3,5 centimeter breed. Mocht deze redacteur van de VPRO-gids, in tegenstelling tot de meeste mensen, weten dat Das Kapital nog een paar – nooit vertaalde – delen heeft, dan kun je daar, afhankelijk van de uitgave die je voor ogen hebt, nog een decimeter bijtellen. Ja, maar ik bedoelde, hoor ik de VPRO-persoon dan tegenwerpen, dat er heel veel boeken over Das Kapital geschreven zijn. Dat is waar, zou ik dan terugzeggen, maar dat is wel meer dan een plank. Als u, meneer de redacteur, dat geweten had, had u het ook opgeschreven.

Marx zou zich in zijn graf in Londen omdraaien als hij het las, maar dat is best moeilijk: ze hebben daar in Highgate een hele grote, zware, oude kop boven op hem gezet.

Hoe dan ook: Karl, vier ze morgen!