Misdaad in Tirol

Boeken hebben zo hun verhalen. Niet alleen het verhaal dat in het boek staat, maar ook dat van de auteur, van de vertaler, van de uitgever, van de illustrator – enzovoort. Het verhaal van de auteur is in dit geval – met permissie – niet zo interessant: een Amerikaan (1906-1987), zie verder op Wikipedia. De vertaler is een vertaalster, M.J.C.A. van der Meulen-Zijlstra, en zij vertaalde precies één boek, en dat kan een interessanter verhaal zijn dan dat van iemand die er honderd vertaalde. Mevrouw Van der Meulen haalde in 1958, dat vind ik in www.delpher.nl, haar MO Engels, en dat was een jaar voordat dit boek verscheen. Misschien vond ze een baan in het onderwijs.

De uitgever is A.W. Bruna & Zoon in Utrecht, en die gaf sinds 1955 de Zwarte Beertjes-reeks uit. Bruna-telg Dick (1927-2017) maakte het logo en het merendeel van de omslagen, en omdat de Beertjes in een hoog tempo verschenen (dit is, in het vierde jaar van de reeks, nr. 215), ging er wel eens iets mis. Dick kreeg, zo stel ik het me voor, op een gegeven moment – vermoedelijk zodra het manuscript van de vertaling met de titel ‘Misdaad in Tyrol’ binnenkwam en de productie kon beginnen – het verzoek een omslag te maken voor een detective met die titel, en Dick deed dat ongetwijfeld snel en in elk geval doeltreffend. Alleen, zo zal het gegaan zijn, is de redactie van Bruna aan de gang gegaan met het manuscript, en de eerste verandering moet de aanpassing van ‘Tyrol’ aan de gangbare spelling ‘Tirol’ zijn geweest. En zo kwam de titel ook op de titelpagina terecht. Maar de omslagtekening werd niet meer aangepast – te weinig tijd, niet opgelet, wie zal het zeggen.

Bij het verhaal van een boek hoort ook de manier waarop het voortleeft. Worden boeken als deze – zestig jaar oude detectives van vergeten Amerikaanse auteurs – nog gelezen? Zwarte Beertjes worden in elk geval verzameld, en daarom worden ze te koop aangeboden – op Boekwinkeltjes staat het boekje waar het hier over gaat vijf keer op dit moment. Van die vijf heten er drie volgens de aanbieders ‘Misdaad in Tyrol’, de andere twee namen de goede titel, met een i in Tirol, want een boek beschrijf je naar de titelpagina en niet naar het omslag of de band. Zo wordt een boek ook een lakmoesproef. Een van de twee Tirolers noemt ook de vertaalster én de maker van het omslag, en dat is - terecht – met € 3,50 het duurste exemplaar.

Je kunt een boek door een verkeerde titelbeschrijving kwijtmaken. Zo is nog niet zo heel lang geleden een boek in de catalogus van de Koninklijke Bibliotheek opgenomen dat tot op dat moment in geen enkele bibliotheek in Nederland en daarbuiten aanwezig was: een vertaling door Jeanne van Schaik-Willing van de roman A Lost Lady van de Amerikaanse schrijfster Willa Cather. Zo gaat dat met oudere vertalingen: ze werden door de KB niet bewaard en zijn nu vaak moeilijk of niet te vinden; gelukkig doet de KB haar best de hiaten op te vullen. Als vertaling, verschenen in 1927, heet het boek Een verloren vrouwe, maar in de KB-catalogus staat ze vermeld als ‘Een verloren vrouw’, verschenen in 1922. Wie niet oppast, ziet dit boek al zoekende over het hoofd – en dat zou zonde zijn, vanwege het verhaal dat in het boek wordt verteld, het verhaal van de schrijfster, het verhaal van de vertaalster, het verhaal van de maker van het omslag (A.J. van ’t Hoff), het verhaal van de verkeerde beschrijving.