Marx (21)

Je zou je, als je dat interessant vindt, kunnen afvragen hoe vaak Karl Marx Nederland heeft bezocht, maar dat doen we maar niet, want eigenlijk is dat niet zo interessant. In mijn boek met familiebrieven en andere documenten van Marx en zijn Nederlandse verwanten komen zijn gedocumenteerde bezoeken vanzelfsprekend aan de orde, maar een lijstje van bekende en mogelijke bezoeken staat er niet in. Want als Marx zeven keer in Nederland zou zijn geweest, wat zou dat dan betekenen? Is dat veel, is dat weinig?

En toch ben ik in twintig jaar geleden voor het genoemde boek op zoek geweest naar een mogelijk onbekend bezoek van Marx aan Nederland, maar vooral omdat het leuk was geweest om het te kunnen dateren. We weten van dat bezoek eigenlijk alleen uit een brief uit de uitgebreide correspondentie van Marx’ Zaltbommelse nichtje Henriette Philips, die met een Van Anrooij getrouwd was. In november 1873 kreeg zij van haar zoon Leonard uit Aken berichten over een aardbeving daar, en zij antwoordde dit: ‘Wat een onaangename geschiedenis zijn die stoten van aardbeving, het heugt mij ook nog dat wij er hier eens iets van gevoeld hebben maar dat was nauwelijks merkbaar; Karel Marx die toen bij ons logeerde dacht dat de jongens aan zijn bed schudden en begon uit alle kracht te vloeken’.

Ik belde indertijd het KNMI in De Bilt op en vroeg of zij een historisch overzicht van aardbevingen in Nederland hadden. Dat hadden ze, en de enige die een beetje in de buurt kwam, qua tijd en qua buurt, was er een die op 21 augustus 1859 in de buurt van Harderwijk had plaatsgevonden. In 1859 woonde de familie Van Anrooij-Philips in Brummen in Gelderland, en het zou kunnen dat ze de beving daar hebben gevoeld. Maar van een bezoek van Marx aan Nederland en in Brummen aan het bijzonder rond die tijd was en is niets bekend. Einde verhaal. Maar het zou wat zijn: een bronzen plaatje op een huis daar in Brummen met de tekst ‘Hier verbleef Karl Marx van 20 tot 22 augustus 1859’.

Je zou verwachten dat er een online database met een historisch overzicht van aardbevingen in Nederland bestaat, maar die kan ik zo gauw niet vinden. Zal aan mij liggen. Er is wel een mooie website die weerverleden.nl heet, zonder aardbevingen, maar met precies dat wat de naam belooft: allerlei gegevens over het weer op bepaalde plekken in Nederland, algemeen, gedetailleerd, met grafiekjes etc., van 1910 tot nu. Met deze website controleerde ik, wantrouwig als ik ben en gewaarschuwd als ik was, een gebeurtenis die in een niet zo lang geleden verschenen Nederlandse biografie met een lang citaat van een getuige wordt verteld, waarin weer een belangrijke rol speelt. Weerverleden.nl maakt duidelijk dat dat verhaal niet kan kloppen. En dat zet de waarde van alles wat die getuige vertelt op losse schroeven. Daarover misschien een andere keer. Zonder Marx.