Ei!

We hadden een familieweekeinde in Parc Spelderholt in Beekbergen. Parc Spelderholt, gelegen in een hoekje van het landgoed Spelderholt, is van alles: een zorginstelling, een opleidingsinstituut voor jongeren met een beperking, die bijvoorbeeld worden opgeleid om te werken in het hotel en conferentieoord dat Parc Spelderholt ook is. Erg prettig allemaal. Tegenover het hotel ligt een landhuis dat ‘kasteel’ wordt genoemd. Het werd in 1907 gebouwd. Tijdens de bezetting werd het gevorderd door de bezetter. Na Dolle Dinsdag 4 september 1944 kwam Rijkscommissaris van Nederland Arthur Seyss-Inquart er met zijn familie wonen omdat het westen van het land hem te heet onder de voeten werd. Na de oorlog nam een ander soort boef er zijn intrek, Prins Bernhard namelijk, die er in de speciaal voor hem gecreëerde nep-militaire functie van bevelhebber der Nederlandsche Binnenlandsche Strijdkrachten (de voormalige verzetsgroepen) allerlei Duits en ander materieel vorderde om in rond te rijden en te vliegen en dat spul vervolgens voor eigen beurs te verkopen. Ik hoorde dat er bij de rondleidingen daar ook wordt gerefereerd aan de dames die de prins in het kasteel ontving. Prinses Juliana kwam ook af en toe.

Tegen dat kasteel keken we dus aan tijdens onze familiebijeenkomst, die voor mij een schoonfamiliebijeenkomst was, maar dat maakt na ruim 45 jaar met die familie weinig uit. Ik beheer zelfs het familiearchief van een tak van mijn schoonfamilie. Uit dat familiearchief nam ik een doos mee met archiefmateriaal en foto’s van een familielid dat ook een verleden op Spelderholt had. Dat familielid was Willem Frederik van Tijen, roepnaam Itte. Oom Itte was de broer van de moeder van mijn echtgenote, die ik graag schoonmoeder had genoemd als zij in 1969 niet veel te vroeg was overleden.

Oom Itte werd in 1920 geboren in Vlissingen, maar zijn familie vertrok, toen hij een kleuter was, naar Ambon, waar vader Van Tijen een paar jaar lang hydrografisch werk voor de marine deed. In 1928 kwam aan dat verblijf een einde. Na de hbs vertrok Itte in 1938 naar Vermilion in de Canadese provincie Alberta om daar tot 1940 een opleiding te volgens aan de plaatselijke School of Agriculture. Terug in Nederland ging hij in Wageningen studeren, een studie die werd onderbroken toen de Nederlandse studenten begin 1943 een loyaliteitsverklaring aan de Duitse bezetter moesten ondertekenen om verder te kunnen studeren. Oom Itte deed dat niet: hij dook eerst, samen met mijn schoonvader, onder en kreeg vervolgens een baan in de Engewormer-polder als beheerder van een proefboerderij van de firma Wessanen, waar de familie Laan de scepter zwaaide. Ittes grootmoeder was een Laan – vandaar. Na de bezetting rondde hij zijn studie af. Oom Ittes specialisme: pluimvee.

Na de studie lokte Canada weer, waar Itte een in 1950 in Red Deer, Alberta, een onderzoeksbaan kreeg. Achterin het plakboek met zijn levensverhaal dat Ittes moeder voor hem maakte bij zijn afscheid staan de namen van familieleden en vrienden die bij die ‘uitstuif’ aanwezig waren. Twee van die personen waren er ook nu in Spelderholt weer bij. In de linker rij met namen in het plakboek staat, bijna onderaan en heel bescheiden, ‘Lous’. Dat was Lous Hijnekamp, de verloofde van oom Itte, die niet meeging naar Canada. Dat gebeurde later pas, in 1955. Vlak voor Lous’ vertrek, want alles moest heel netjes blijven, trouwden Itte en Lous, en wel met de handschoen. In het familiearchief zit een halve trouwfoto. Of er in Canada ook een foto is gemaakt, vertelt het archief niet.

Itte en Lous kwamen op zeker moment weer terug, want Oom Itte kreeg een baan bij de overheidsinstelling die uiteindelijk Instituut voor Pluimveeonderzoek ‘Het Spelderholt’ zou gaan heten. Een paar artikelen die van W.F. van Tijen in het kader van zijn werkzaamheden publiceerde kon ik vinden. Ze hebben titels als ‘The consequences of selection for shell quality’, ‘Selectie op schaalkwaliteit’ en ‘Shell quality in poultry as seen from the breeder’s viewpoint’. Sommige van die artikelen staan online, zoals ‘On the relationship between the height of the thick albumen and the weight of eggs’ uit 1968, dat, als je het wilt lezen, te koop is. Gratis te lezen is een deel van de samenvatting: ‘Calculations from data of egg quality obtained at four Regional Experimental Farms for Poultry Husbandry and at the Central Institute for Poultry Research “Het Spelderholt” at Beekbergen, the Netherlands, support the conclusions advanced in recent American investigations that the uniform regression of Haugh (1937), which is used for the correction of the height of the thick albumen in relation to the egg weight (0.05 mm. per g. difference in weight), has no general validity. Only for fresh eggs at the beginning of the laying period was an average regression found which did not deviate significantly from the Haugh regression. Significant differences between farms and strain crosses were not established as long as exceptionally deviating circumstances were not considered. It was also found that as the laying period proceeded the Haugh correction factor for the height of the thick albumen in relation to the egg weight could have an adverse effect.’ Etcetera.

Itte en Lous van Tijen woonden in Beekbergen in een mooi vrijstaand huis, waar ze ons en anderen hartelijk ontvingen. Het was een bijzonder stel: Oom Itte was klein van postuur door een groeistoornis, Tante Lous was niet veel groter door een vergroeiing aan haar benen. Ze hadden een paar vogels als huisdier. Geen kippen, geen kanaries of parkieten, maar eenden. Alle andere dieren ter wereld droegen zij een warm hart toe met hun jarenlange inzet voor het Wereldnatuurfonds. Voor dat werk kregen ze een internationale onderscheiding van die organisatie. Lous overleed in 2002, Itte in 2009.

Het hotel van Parc Spelderholt is gevestigd in het voormalige laboratoriumgebouw van het pluimveeonderzoekinstituut. We zagen maar één kip tijdens ons verblijf daar. Ze staat voor het gebouw waar de wpsa zetelt, de World’s Poultry Science Association. Er waren wél kippenbouten bij het avondeten en eieren bij het ontbijt. Onze kleindochter, precies honderd jaar na Oom Itte en Tante Lous geboren, wist, toen ze langs het ontbijtbuffet werd gedragen, wat ze wilde eten: ‘Ei!’