Makkers ten laatsten male [1997]

‘Gelukkig niet op 1 mei’ verzuchtte het sociaaldemocratische dagblad Het Volk in 1909 als reactie op de geboorte van prinses Juliana op 30 april, daags vóór de linkse hoogtijdag bij uitstek, de Arbeidersfeestdag, het Lentefeest der Arbeid. Oranje en rood vloeken, en dat zou in de loop van de geschiedenis van de beide feestdagen nog vaak blijken.

De meest curieuze koningsgezinde bestrijder van de  ‘meibevuilers’ was de Utrechtse schrijver, beeldend kunstenaar, anarchist, fascist, monarchist en bohémien Erich Wichman (1890-1929). In 1923 gaf hij zijn haat nog subtiel en satirisch vorm in een lithografie die hij ‘1 Mei-enthousiasme’ noemde. Misschien schreef hij toen ook al de tekst die in 1928 in het fascistische blad De Bezem werd gepubliceerd en die de regels bevat die een beschrijving lijken van de litho: ‘Daar sloft de horde, de kudde stom vee, naar den warmen, broeierigen stal, kronkelt en zeult door onze straten als een overzatte lintworm of duizendpoot, slof, slof, slof, slof.’

Het stukje begon wat gewelddadiger: ‘Het zal wel weer een grauwe dag zijn, lente-herfst, met regengedruppel in modderpap […]. De hemel wil dat zoodje blijkbaar niet zien… Nu, wat mij betreft, het mag ook roode mieren regenen. En steenen. En slagen. En zoo nodig kogels.’ Of vlooien, want was was ook een idee van Wichman datzelfde jaar: vlooien uitstrooien over een 1-Mei-‘slijmstroom’. Het bleef bij een voornemen.

           
Maar toch moest er dat jaar iets gebeuren, vond Wichman, die wellicht een voorgevoel had dat het zijn laatste kans zou zijn, want op Nieuwjaarsdag 1929 zou hij overlijden. Op de vooravond van 1 mei 1928, op Prinsessedag 30 april dus, verstoorde hij een bijeenkomst van het Religieus-Socialistisch Verbond die de vara zou uitzenden. Vlak voordat rsv-voorman Willem Banning zijn toespraak wilde houden, beklom Wichman het podium, smeet de klaarstaande microfoon om en kon, nog net voor hij door enkele omstanders tegen de grond werd gewerkt, ‘Leve Prinses Juliana!’ roepen. Hij redde de oranje eer tegenover het rode gevaar ten koste van een verdraaide arm en een paar blauwe plekken.

Eerder verschenen in NRC Handelsblad, 1 mei 1997 (Achterpagina), hier licht redactioneel gewijzigd.